9 ข้อสงสัยของนักกฎหมายไทยที่ไม่กล้าใช้ AI มาช่วยงาน
ในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เทคโนโลยี AI ได้กลายเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังซึ่งเข้ามามีบทบาทในทุกวงการ ไม่เว้นแม้แต่แวดวงกฎหมาย แต่ในขณะที่โลกก้าวไปข้างหน้าอย่างมั่นคง นักกฎหมายจำนวนไม่น้อยในประเทศไทยกลับยังลังเล ไม่กล้าก้าวสู่การใช้ AI อย่างเต็มรูปแบบ ทั้งที่มันสามารถช่วยลดภาระงาน ทำให้กระบวนการยุติธรรมเร็วขึ้น และยกระดับคุณภาพงานกฎหมายได้อย่างมหาศาล
คำถามคือ… “อะไรคือสิ่งที่ทำให้พวกเขาลังเล?”
ในฐานะผู้เชี่ยวชาญที่ใช้ AI ในการเขียนตำรา ยื่นขอตำแหน่งวิชาการ และช่วยนักกฎหมายจำนวนมากปรับตัวเข้าสู่โลกยุคดิจิทัล ผมขออธิบายแบบตรงไปตรงมา โดยเรียงตามลำดับข้อสงสัยที่พบบ่อยที่สุด พร้อมทั้งคำอธิบาย หลักการ และอ้างอิงที่น่าเชื่อถือ เพื่อให้คุณตัดสินใจด้วยความเข้าใจ ไม่ใช่ความกลัว
1. ถ้าใช้ AI ช่วยเขียนคำฟ้อง คำให้การ หรือร่างสัญญา จะผิดจรรยาบรรณหรือไม่?
นี่คือข้อสงสัยแรกและใหญ่ที่สุด เพราะงานกฎหมายเกี่ยวพันกับจริยธรรมวิชาชีพโดยตรง หลายคนกลัวว่า ถ้าให้ AI เขียนคำฟ้องให้ จะเป็นการละเมิดหลักวิชาชีพ
คำตอบ: ไม่ผิด หากใช้ AI อย่างเหมาะสม คือให้ AI ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วย ไม่ใช่ผู้แทน เช่น ให้ช่วยวิเคราะห์โครงสร้างกฎหมาย ค้นคำพิพากษา หรือจัดรูปแบบเอกสาร จากนั้นคุณต้องตรวจสอบ แก้ไข และรับรองด้วยตนเองเสมอ
การใช้ AI ไม่ต่างจากการมีเด็กฝึกงานหรือเลขาฯ ที่ช่วยจัดเอกสารให้คุณในเบื้องต้น ต่างกันตรงที่ AI รู้เร็ว คิดเร็ว และไม่เหนื่อย แต่ไม่สามารถรับผิดชอบแทนคุณได้
หลักการ: การรักษาจรรยาบรรณอยู่ที่ “เจตนาและกระบวนการ” ไม่ใช่เครื่องมือ
อ้างอิง: คณะกรรมการกฤษฎีกา (2566) ระบุว่า การใช้เครื่องมืออัจฉริยะช่วยร่างเอกสารโดยยังอยู่ภายใต้การควบคุมของมนุษย์ ไม่ถือเป็นการละเมิดจรรยาบรรณ
2. ข้อมูลที่ได้จาก AI จะมั่วหรือไม่? เชื่อถือได้แค่ไหน?
หลายคนเคยลองใช้ AI แล้วเจอคำตอบผิด หรืออ้างอิงมั่ว จึงไม่ไว้ใจอีกเลย
คำตอบ: ข้อมูลจาก AI อาจมีทั้งถูกและผิดในตัวมันเอง เพราะ AI ไม่รู้ว่าอะไรจริง มันเพียง “คาดเดาคำตอบที่น่าจะใช่” จากฐานข้อมูลจำนวนมาก ดังนั้นวิธีใช้คือ ให้มันช่วยตั้งต้น ร่างโครงสร้าง หรือตั้งคำถาม แล้วคุณตรวจสอบข้อมูลต่อ
เทคนิค: อย่าถามว่า “คำพิพากษาฎีกาปี 2565 ว่าอย่างไร” แต่ให้ถามว่า “สรุปแนวคำพิพากษาฎีกาเกี่ยวกับการละเมิดโดยการใช้สิทธิไม่สุจริต ตาม ป.พ.พ. ม.5” แล้วนำชื่อคำพิพากษาไปค้นต่อจากฐานข้อมูลจริง เช่น Judgement Portal ของศาลฎีกา
อ้างอิง: Harvard Law School (2023) ระบุว่า AI สามารถใช้เป็นเครื่องมือ legal research ได้ หากผู้ใช้มีทักษะในการตั้งคำถาม และตรวจสอบผลลัพธ์ต่อ
3. ใช้ AI แล้วจะไม่ฝึกทักษะการวิเคราะห์กฎหมายเองหรือเปล่า?
อีกหนึ่งความกลัวคือ เราจะขี้เกียจคิด ถ้าใช้ AI คิดให้หมด
คำตอบ: ถ้าคุณใช้เพื่อ Copy & Paste โดยไม่คิด ใช่…คุณจะโง่ลง แต่ถ้าคุณใช้เพื่อเปิดมุมมองใหม่ ๆ ให้สมองได้ฝึกเปรียบเทียบ วิเคราะห์ แล้วเขียนเอง…คุณจะเก่งขึ้นเร็วกว่าเดิม
คำถามสะท้อน: คุณอยากเป็นนักกฎหมายที่ “จำแม่น” หรือ “เข้าใจลึก”?
AI ทำให้คุณได้เห็นคำตอบหลากหลายภายใน 30 วินาที ซึ่งถ้าไม่มี AI คุณต้องเสียเวลาหลายชั่วโมง และยังอาจไม่เจอมุมที่แหลมคมแบบนั้นเลยด้วยซ้ำ
อ้างอิง: Simon Sinek (2021) ระบุว่า การใช้เครื่องมือไม่ได้ทำให้คุณอ่อนแอ ถ้าคุณใช้มันเพื่อพัฒนาความคิด ไม่ใช่เพื่อหนีความคิด
4. ถ้า AI ให้ข้อมูลผิด แล้วเรานำไปใช้ จะโดนฟ้องกลับไหม?
นี่คือประเด็นด้านความรับผิดทางกฎหมาย
คำตอบ: คุณยังคงเป็นผู้รับผิด เพราะ AI เป็นเพียงเครื่องมือ ไม่ใช่บุคคลตามกฎหมาย AI ไม่สามารถขึ้นศาลหรือรับผิดชอบแทนคุณได้ ดังนั้นคุณต้องตรวจสอบทุกข้อมูลก่อนใช้งานเสมอ
แนวปฏิบัติ: ใช้ AI เหมือนที่คุณใช้ “Google” คือเอาข้อมูลมาตรวจสอบ ไม่ใช่เชื่อทันที
อ้างอิง: American Bar Association (ABA) ปี 2023 ระบุว่า ผู้ใช้ AI ในวิชาชีพกฎหมายต้องรับผิดชอบต่อเนื้อหาที่เผยแพร่หรือใช้งานเสมอ
5. ถ้าใช้ AI เขียนตำรา หรือบทความทางกฎหมาย จะถูกกล่าวหาว่าโกงไหม?
คำถามนี้จริงจัง เพราะเกี่ยวพันกับตำแหน่งทางวิชาการ
คำตอบ: ไม่ใช่การโกง หากคุณใช้ AI เป็นเครื่องมือช่วยค้นข้อมูล ร่างบท หรือเรียบเรียง แล้วคุณเป็นผู้ตรวจสอบ แก้ไข และใส่แนวคิด วิเคราะห์เพิ่มเติมด้วยตนเอง พร้อมอ้างอิงว่าใช้ AI รุ่นใดอย่างไร
ตัวอย่างการอ้างอิง:
> ข้าพเจ้าขอขอบคุณ ChatGPT-4 ที่ช่วยประมวลคำพิพากษาในประเด็นสิทธิครอบครอง ซึ่งเป็นพื้นฐานในการเขียนบทที่ 3 ของหนังสือนี้
อ้างอิง: ENAI (2022) ให้แนวทางการใช้ AI ในงานวิชาการว่า สามารถใช้ได้ หากเปิดเผย และไม่ได้ลอกเนื้อหาโดยตรง
6. กลัวว่า AI จะเปิดเผยข้อมูลลูกความหรือข้อมูลสำคัญ?
เรื่องนี้สำคัญมากโดยเฉพาะในคดีแพ่งและอาญา
คำตอบ: หากคุณใช้ AI ฟรีผ่านเบราว์เซอร์ เช่น ChatGPT เวอร์ชันฟรี หรือ Claude AI รุ่นสาธารณะ มีความเสี่ยงที่ข้อมูลจะถูกนำไปใช้ในการพัฒนาโมเดล
แนวทางปลอดภัย:
อย่าใส่ชื่อคนหรือเหตุการณ์จริงลงไปใน Prompt
ใช้เวอร์ชัน Enterprise หรือ AI ที่รันบนเครื่องคุณเอง
อ้างอิง: OpenAI Security Policy ระบุว่า ข้อมูลที่ผู้ใช้งานป้อนลงในเวอร์ชันฟรี อาจถูกนำไปใช้เพื่อฝึกโมเดลในอนาคต หากไม่ได้ปิดระบบ Training
7. ถ้าไม่เก่งเทคโนโลยี จะใช้ AI ได้หรือไม่?
หลายคนคิดว่า ต้องเป็นโปรแกรมเมอร์ก่อนถึงจะใช้ได้
คำตอบ: ไม่จำเป็นเลย AI ยุคใหม่ออกแบบมาให้ใช้ด้วยภาษาคนทั่วไป เพียงแค่คุณรู้จักตั้งคำถามดี ๆ (Prompt) และรู้ว่าต้องตรวจสอบตรงไหน แค่นี้คุณก็ใช้ AI ได้เหมือนมืออาชีพแล้ว
ตัวอย่าง Prompt:
> เปรียบเทียบการตีความเรื่อง “การครอบครองปรปักษ์” ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1382 กับแนวคำพิพากษาฎีกา
อ้างอิง: Stanford Law School จัดหลักสูตร AI for Lawyers โดยเน้นให้ผู้เรียนไม่จำเป็นต้องรู้โค้ด เพียงใช้ Prompt อย่างเข้าใจ
8. กลัวว่าใช้ AI แล้วจะไม่ต่างจากการลอกหรือโกง?
นี่เป็นเรื่องศักดิ์ศรีของนักกฎหมาย
คำตอบ: การลอก คือการไม่คิดเองและไม่อ้างอิง แต่การใช้ AI อย่างโปร่งใส คือการเปิดเผยว่าใช้ AI ในขั้นตอนไหน แล้วคุณเป็นผู้วิเคราะห์ต่อ
แนวปฏิบัติที่ดี:
ให้ AI ช่วยร่างโครงเรื่อง คุณเขียนเอง
ให้ AI สรุปแนวคำพิพากษา คุณวิเคราะห์ต่อ
อย่าลืมอ้างอิง AI ด้วย (ตามรูปแบบ APA, MLA หรือที่หน่วยงานกำหนด)
อ้างอิง: APA Style 2023 แนะนำให้ระบุว่า AI ใช้เวอร์ชันใด และใช้เพื่ออะไร พร้อมระบุ URL
9. ถ้าใช้ AI มากไป จะตกยุคหรือเปล่า?
บางคนกลัวว่าพึ่ง AI มากจะทำให้เรา “ไม่รู้จริง”
คำตอบ: ตรงข้ามเลย คนที่ไม่ใช้ต่างหากจะตกยุค เพราะโลกจะไปไกลโดยที่คุณยังวนอยู่กับงานซ้ำซาก AI ทำให้คุณมีเวลาศึกษาคำพิพากษาลึกขึ้น สร้างความแตกต่างด้านคุณภาพ ไม่ใช่แค่ปริมาณ
อ้างอิง: World Economic Forum (2024) ระบุว่า “AI literacy” เป็นหนึ่งใน 10 ทักษะที่คนทำงานกฎหมายจำเป็นต้องมีในอีก 5 ปีข้างหน้า
AI ไม่ใช่คู่แข่งของนักกฎหมาย แต่มันคือเพื่อนร่วมโต๊ะทำงานที่จะช่วยให้คุณทำงานแม่นยำขึ้น เร็วขึ้น และฉลาดขึ้น ขอเพียงคุณเป็นผู้ควบคุมมัน ไม่ใช่ปล่อยให้มันควบคุมคุณ
ในโลกที่ข้อมูลเคลื่อนที่เร็วกว่าเวลา การกล้าเริ่มต้นคือแต้มต่อ และการเรียนรู้คือเกราะที่ดีที่สุดของนักกฎหมาย
คณะทำงาน
Smart Lawyers by 7D
___________________________
คอร์สนี้เหมาะมากสำหรับ “ผู้เริ่มต้น” ที่อยากเรียนรู้ตั้งแต่พื้นฐาน
สอนแบบ Step-by-Step ใช้ได้จริง ไม่ต้องมีพื้นฐานเทคโนโลยีมาก่อน
📚 สนใจเรียน พิมพ์ว่า “คอร์สปูพื้น” แล้วทักแอดมินที่เพจได้เลย
หรือสมัครเรียนที่นี่: 👉
https://eshop.7dhub.com/product/ai-พื้นฐานสำหรับนักกฎหมาย
#AIกับนักกฎหมาย#LegalInnovation#PromptForLawyers#กฎหมายไทยยุคใหม่#AIในกระบวนการยุติธรรม